Prawa pracownika: powstrzymanie się od pracy

Przeczytaj także: 5 rzeczy, które warto wiedzieć o regulaminie pracy

Chodzi tu o pracowników, którzy wykonują jedno z zajęć skatalogowanych w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 28 maja 1996 r. w sprawie rodzajów prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej (Dz.U. z 1996 r., Nr 62, poz. 287).
Rozporządzenie wymienia 36 rodzajów takich prac (np. prace kierowców autobusów, motorniczych tramwajów, prace na wiaduktach i mostach, prace przy montażu i remoncie sieci trakcyjnych czy prace operatorów samojezdnych ciężkich maszyn budowlanych i maszyn drogowych).

Co ważne, pracodawca nie może tu w żaden sposób kwestionować decyzji pracownika o powstrzymaniu się od pracy, ani też żądać od niego stosownego zaświadczenia lekarskiego w tym zakresie. O zasadności przesłanki koniecznej do powstrzymania się od pracy decyduje więc pracownik, w oparciu o swoje subiektywne odczucia. Aby przeciwdziałać tu ewentualnym nadużyciom ze strony zatrudnionych, Kodeks pracy nie przewiduje wynagrodzenia za czas niewykonywania pracy. Pracodawca może natomiast zlecić pracownikom wykonanie innego, odpowiadającego ich kwalifikacjom, zadania, które nie wymaga szczególnej sprawności psychofizycznej.

Prawo do wynagrodzenia

W przypadku, gdy pracownik powstrzymuje się od wykonania pracy, ponieważ warunki pracy nie spełniają standardów BHP, za czas niewykonywania obowiązków przysługuje mu wynagrodzenie (art. 210 § 3 K.p.). Oblicza się je w oparciu o zapis § 5 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w K.p. (Dz.U. z 1996 r., Nr 62, poz. 289).

Stosuje się tu więc zasady, jak przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop, przy czym składniki wynagrodzenia ustalane w wysokości przeciętnej oblicza się z miesiąca, w którym przypadło zwolnienie od pracy lub okres niewykonywania pracy.

W sytuacji, gdy pracownik powstrzymuje się od pracy ze względu na zły stan psychofizyczny, prawo do wynagrodzenia (jak już wspomniano wyżej) mu nie przysługuje.

Inaczej w ratownictwie

Przepisy mówiące o powstrzymywaniu się od wykonania pracy nie dotyczą osób, których zadaniem jest ratowanie życia ludzkiego lub mienia (art. 210 § 5 K.p.). Uznaje się, że zapis ten ma charakter bezwzględnie obowiązujący. W praktyce, jego kategoryczność budzi jednak sporo wątpliwości.