Płaca minimalna vs ceny żywności. Czy inflacja daje przeżyć?

Przeczytaj także: Płaca minimalna vs ceny żywności: jak wypadamy na tle innych?

Płaca minimalna goni inflację

Badanie objęło 67 krajów, w których istnieje ustalana przez rządy płaca minimalna. Systemy podatkowe w poszczególnych krajach znacząco odbiegają od siebie i różnica między pensją brutto i netto może wynosić od 0% do nawet 35% (w Polsce – 22%). Żeby porównanie płac było sprawiedliwe, pod uwagę brano wartości netto, czyli pieniądze, które faktycznie trafiają na konto pracownika.

Spośród 67 uwzględnionych w badaniu krajów tylko w 7 płaca minimalna nie uległa zmianie w porównaniu ze styczniem 2022 roku. Są to m.in. Izrael, Hongkong i Nigeria.

Największe wzrosty pensji minimalnej rok do roku odnotowaliśmy w Argentynie (104,5%) i Turcji (100%). W tych krajach zarówno inflacja, jak i spadek wartości waluty narodowej od kilku lat są nadzwyczaj wysokie.

Wysokim wzrostem pensji minimalnej wyróżniają się także Mołdawia (32,5% rok do roku), Łotwa (27,1%) i Malezja (25,8%).

Polska w rankingu wzrostu płac zajęła 19. miejsce: pensja minimalna netto wynosi obecnie 2.709 złotych, czyli o 14,6% więcej niż na początku ubiegłego roku (2.364 złote). Większych podwyżek doświadczyli najniżej opłacani pracownicy m.in. w Niemczech (21,9%) i Holandii (15,3%).

Koszyk przetrwania za płacę minimalną

Na potrzebę tego badania utworzyliśmy umowny koszyk żywnościowy i skonfrontowaliśmy ceny tych produktów z minimalnym wynagrodzeniem. Koszyk składa się z 8 grup produktów: chleb, mleko, jajka, ryż, ser, mięso, owoce oraz warzywa. Lista ta jest bardzo uboga, ale produkty te w podanych ilościach są w stanie zaspokoić minimalne zapotrzebowanie przeciętnej dorosłej osoby w składniki odżywcze.

• Mleko (10 litrów) – 32,40 zł
• Chleb (10 bochenków po 500 g) – 40,80 zł
• Ryż (1,5 kg) – 6,93 zł
• Jajka (20 szt.) – 17,63 zł
• Ser (1 kg) – 29,47 zł
• Drób i wołowina (6 kg) – 183,63 zł
• Owoce (6 kg) – 30,04 zł
• Warzywa (8 kg) – 37,36 zł

Wartość koszyka podstawowych produktów żywnościowych na początku 2023 roku w Polsce wynosi 378,26 złotych, tj. o 10% więcej niż na początku 2022 roku. Cena koszyka stanowi z kolei 14% pensji netto. Rok temu ten sam koszyk był wart 14,6% ówczesnej pensji minimalnej, co oznacza, że pensje najmniej zarabiających rosły szybciej niż ceny żywności.

Tak wartość identycznego koszyka produktów prezentowała się w ubiegłych latach:

• styczeń 2019 – 279,46 zł
• styczeń 2020 – 291,83 zł
• styczeń 2021 – 307,86 zł
• styczeń 2022 – 343,90 zł
• styczeń 2023 – 378,26 zł

Gdzie da się przeżyć za pensję minimalną?

Preferencje żywieniowe i postrzeganie komfortowego życia różnią się w zależności od kraju i od osoby. Mimo to postanowiliśmy zestawić ceny identycznego koszyka podstawowych produktów żywnościowych z minimalnym wynagrodzeniem we wszystkich badanych krajach i sprawdzić, jak duży procent dochodu zarabiający minimalne wynagrodzenie musieliby przeznaczać na produkty, zapewniające jedynie fizyczne przetrwanie.

Najlepszy stosunek cen podstawowej żywności tradycyjnie znajdziemy w Wielkiej Brytanii, Irlandii i Australii – od 6,5% do 7,7%.

Polska w tym zestawieniu dzieli z Portugalią 17. pozycję z wynikiem 14,0%, wyprzedzając takie kraje jak Czechy (17% i 23. miejsce), Słowacja (18,6% i 27. miejsce) i Węgry (23,9% i 37. miejsce).

W takich krajach Azji i Pacyfiku jak Filipiny, Indie, Indonezja, Tajlandia i Wietnam na podstawowe produkty trzeba wydać ponad połowę pensji minimalnej. Z kolei w Nigerii pensja minimalna nie jest w stanie zapewnić nawet tak skromnego koszyka produktów.

Metodologia i źródła danych
W niniejszym badaniu porównano stawki miesięcznego wynagrodzenia minimalnego za pracę na pełnym etacie, które obowiązują od stycznia 2023 roku ze stawkami, które obowiązywały w styczniu 2022 roku. Kwoty pochodzą z oficjalnych stron rządów, odpowiednich ministerstw lub komitetów. Pominięto kraje, w których płacę minimalną negocjują poszczególne związki zawodowe oraz w których nie istnieje ustawowe wynagrodzenie minimalne (jak np. Szwajcaria, Włochy, Singapur i kraje północnej Europy). Dla państw, w których płaca minimalna różni się w zależności od regionu (USA, Kanada, Filipiny, Tajlandia, Wietnam), obliczono i użyto w raporcie średnią arytmetyczną ze wszystkich regionów. Kwoty netto uzyskano za pomocą lokalnych kalkulatorów wynagrodzeń.

Wykorzystany w badaniu zestaw produktów stanowi umowny koszyk żywieniowy, stworzony jedynie w celach statystycznych. Podane ilości obliczono na podstawie rekomendacji niektórych ministerstw zdrowia w sprawie minimalnych norm spożycia żywności. Ceny produktów umownego koszyka pochodzą z portalu numbeo.com, na którym konsumenci z całego świata monitorują ceny żywności i innych produktów i usług. Lokalne waluty przeliczono po średnim kursie Google Finance za IV kwartał 2022 r.