eGospodarka.pl
eGospodarka.pl poleca

PracaPorady dla pracownika › Wcześniejsza emerytura. Jak zwiększyć szanse na uzyskanie świadczenia?

Wcześniejsza emerytura. Jak zwiększyć szanse na uzyskanie świadczenia?

2016-03-19 00:16

Wcześniejsza emerytura. Jak zwiększyć szanse na uzyskanie świadczenia?

Co należy wiedzieć, aby nie pozbawić się szansy na wcześniejszą emeryturę? © contrastwerkstatt - Fotolia.com

Zagadnienie powszechnego wieku emerytalnego jest obecnie przedmiotem wielu dyskusji i kontrowersji. Niezależnie jednak od tego, na jakim poziome zostanie on ustalony, przepisy emerytalne przewidują wyjątki dające możliwość skorzystania z dobrodziejstwa przejścia na emeryturę w wieku niższym niż powszechny (pojęcie "wcześniejsza emerytura" w niniejszym artykule stosowane będzie zamiennie z pojęciem "emerytury w obniżonym wieku emerytalnym" aczkolwiek zasadniczo pojęcia te nie są ze sobą tożsame). Jeden z takich wyjątków dotyczy osób wykonujących tzw. pracę w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. Praktyka pokazuje jednak, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych bardzo wnikliwie analizuje tego typu wnioski emerytalne i często odmawia przyznania świadczenia.

Przeczytaj także: Emerytury pomostowe. Co się zmieniło od 1 stycznia 2024?

Warto wiedzieć, że decyzja odmowna nie zawsze oznacza jednak koniec naszych starań o emeryturę. Wiele osób zdaje się nie doceniać szansy, jaką daje możliwość skorzystania z sądowej kontroli decyzji wydawanych przez Zakład. Wynika to przede wszystkim z obawy zainicjowania postępowania sądowego. Tymczasem zmiana decyzji ZUS przez sąd nie ma charakteru wyjątkowego, a odpowiednie przygotowanie się do rozprawy sądowej znacznie zwiększa szansę na przyznanie świadczenia.

Czym jest praca w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze?


Ustawa o emeryturach i rentach – sama w sobie – nie zawiera definicji pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze i budować można ją jedynie w oparciu o inne przepisy. Przyjmuje się, że prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze to prace, w których obniżenie wieku emerytalnego uzasadnione jest zwiększonym narażeniem na zrealizowanie się ryzyka emerytalnego (związanego z występowaniem w środowisku pracy negatywnych czynników przyspieszających naturalny proces utraty sił). Katalog prac dających możliwość skorzystania z dobrodziejstwa niższego wieku emerytalnego znajduje się w rozporządzeniu z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. Do katalogu prac w szczególnych warunkach (wykaz A rozporządzenia) zalicza się prace, w których szkodliwe warunki determinowane są siłami natury (np. praca pod ziemią) lub procesami technologicznymi (np. prace w wymuszonej pozycji ciała). Do katalogu prac w szczególnym charakterze zalicza się z kolei prace, które dla należytego wykonania wymagają podwyższonej sprawności psychofizycznej, której spadek może zagrażać życiu lub zdrowiu innych. Do tych prac zalicza się np. pracę pilotów, nawigatorów czy też członków szpitalnych zespołów operacyjnych.

fot. contrastwerkstatt - Fotolia.com

Co należy wiedzieć, aby nie pozbawić się szansy na wcześniejszą emeryturę?

W swoich staraniach o uzyskanie uprawnień emerytalnych nie warto rezygnować zaraz po wydaniu decyzji odmownej przez ZUS. Warto dokładnie przeanalizować swoją sytuację, a w szczególności dowody, jakie możemy powołać w trakcie ewentualnego postępowania sądowego.


Czy należy się bać postępowania sądowego?


Zasadniczo, po spełnieniu warunków do uzyskania emerytury (o tym, jakie warunki należy spełnić, mówią m.in. art. 32 i n. ustawy o emeryturach i rentach z FUS, a których opis przekracza ramy niniejszego opracowania), konieczne staje się złożenie odpowiedniego wniosku do właściwej terenowej jednostki organizacyjnej ZUS. Zakład oczywiście musi zweryfikować posiadane przez siebie dokumenty z dokumentami składanymi do wniosku. Ten etap postępowania najczęściej toczy się bez udziału wnioskodawcy i kończy się wydaniem decyzji przyznającej lub odmawiającej przyznania prawa do emerytury. Od każdej decyzji wydanej przez ZUS przysługuje odwołanie do sądu ubezpieczeń społecznych, gdzie można dokonać weryfikacji decyzji Zakładu. Wtedy też otwiera się szerszy katalog możliwości dowodowych. Po wniesieniu odwołania sprawę bada się, stosując przepisy procedury cywilnej, gdzie ubezpieczony – wyposażony we wszystkie uprawnienia wynikające z kodeksu postępowania cywilnego – ma większą inicjatywę dowodową, co potencjalnie zwiększa szanse na uzyskanie świadczenia.

Co bada ZUS?


Świadectwo pracy


Podstawowym dokumentem, który jest badany podczas przyznawania praw emerytalnych, są świadectwa pracy. W praktyce jest to też najczęściej kwestionowany dokument przez urzędników ZUS. Zgodnie z przepisami, pracodawcy powinni zamieszczać wzmiankę o tym, czy dana praca jest pracą w szczególnych warunkach czy też w szczególnym charakterze. Zasadniczo zamieszczenie takiej wzmianki przesądza o możliwości skorzystania z prawa do szybszego przejścia na emeryturę.

Problemy, które pojawiają się w związku ze świadectwami pracy, najczęściej dotyczą sytuacji, gdy nazwa stanowiska pracy nie pokrywa się z nazwą stanowiska użytą w rozporządzeniu. W takich przypadkach ZUS zazwyczaj odmawia przyznania emerytury. Tymczasem w orzecznictwie powszechnie przyjmuje się, że to nie nazwa stanowiska ma decydujące znaczenie, ale faktyczny zakres wykonywanych czynności. Za ugruntowany i reprezentatywny należy uznać pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 1.06.2010 r. (sygn. akt. II UK 21/10) gdzie przyjęto, iż „Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie za jeden z rodzajów pracy wymieniony w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.”

Tak więc jeśli – mimo wadliwego nazewnictwa stosowanego przez pracodawcę – naszą pracę można przyporządkować pod którąkolwiek pozycję z rozporządzenia, to nie powinno to mieć wpływu na otrzymanie uprawnień emerytalnych. W zacytowanym wyroku Sąd Najwyższy poruszył także bardzo istotną kwestię, tj. fakt, że praca musi być wykonywana stale i w pełnym wymiarze. Od tej reguły praktycznie nie ma wyjątków (o nich mowa dalej). Jeśli praca w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze stanowiła jedynie część zadań wykonywanych w ciągu dnia, to niestety nie będzie możliwe skorzystanie z uprawnień do obniżonego wieku emerytalnego.

Inne dokumenty


Świadectwo pracy nie jest jedynym dokumentem, jaki pełni istotną rolę w trakcie badania uprawnień do nabycia emerytury. W praktyce nie mniej ważnymi dokumentami, zarówno w trakcie postępowania przed ZUS, jak i w trakcie ewentualnego postępowania sądowego, są wszelkie dokumenty precyzujące bądź też wyjaśniające rzeczywisty zakres obowiązków ubezpieczonego. Nabierają one szczególnego znaczenia zwłaszcza wtedy, gdy pojawiają się wątpliwości dotyczące świadectwa pracy. Obejmuje to nie tylko wspomniane wcześniej problemy dotyczące nazwy stanowiska, ale również sytuacje, gdzie pracodawca, wbrew obowiązkowi, nie umieścił odpowiedniej wzmianki w świadectwie, bądź też nie jesteśmy już w stanie takiego świadectwa uzyskać (np. ze względu na likwidację zakładu pracy). W jednym z orzeczeń Sąd Apelacyjny w Katowicach uznał, iż „Brak świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych ze spornego okresu nie przesądza jeszcze o niemożliwości uznania takiej pracy jako wykonywanej w warunkach szczególnych” . Nie sposób odmówić racji przytoczonemu stanowisku. Nie do zaakceptowania byłaby sytuacja, gdzie ubezpieczeni nie mogliby skorzystać z należnych im uprawnień tylko ze względu na błędy pracodawcy lub fakt, że zakład pracy przestał już funkcjonować.

 

1 2

następna

Przeczytaj także

Skomentuj artykuł Opcja dostępna dla zalogowanych użytkowników - ZALOGUJ SIĘ / ZAREJESTRUJ SIĘ

Komentarze (0)

DODAJ SWÓJ KOMENTARZ

Eksperci egospodarka.pl

1 1 1

Wpisz nazwę miasta, dla którego chcesz znaleźć urząd pracy.

Wzory dokumentów

Bezpłatne wzory dokumentów i formularzy.
Wyszukaj i pobierz za darmo: