Wypalenie zawodowe: kiedy pomoc psychologa?

Przeczytaj także: Wypalenie zawodowe z perspektywy dyrektora firmy

Czy to ja nie daję rady, czy też mnie „zajeżdżają” w pracy?

Kiedy czujemy, że obowiązki służbowe nas przeciążają, codziennie wracamy z pracy wykończeni, zaś nasze myśli krążą wokół tego, czego dziś nie zdążyliśmy zrobić, powinniśmy zadać sobie pytanie: czy to ja nie daję rady w pracy (np. bo nie mam odpowiednich umiejętności, doświadczenia, motywacji), czy zrzucono na mnie tyle obowiązków, że inni na moim miejscu też nie daliby rady…

Wiele firm – nie tylko w okresie wysokiego bezrobocia – stosuje wobec pracowników zasadę cytryny: „wycisnąć ile się da, a potem wyrzucić”. W myśl tej strategii menedżerowie dokładają podwładnym kolejne obowiązki – póki nie padną pod ich ciężarem lub sami nie odejdą z pracy. Jeśli na taką firmę trafi człowiek, który z natury jest zaangażowany i wszystko co robi, chce zrobić dobrze, to otrzymując kolejne zadania, będzie starał się utrzymać dobrą jakość ich wykonania. Początkowo będzie pracował szybciej i efektywniej. Gdy to nie wystarczy, zacznie zostawać dłużej w pracy, zrezygnuje z przerwy na lunch czy z urlopu. Jednak jeśli ilość zrzucanej na niego pracy jest obiektywnie zbyt duża, to takie próby wyrobienia zawyżonej normy skończą się chronicznym stresem, przemęczeniem, frustracją, a w końcu chorobami psychosomatycznymi i wypaleniem zawodowym.

Warto więc skorzystać z pomocy psychologa (lub coacha czy doradcy) i przeanalizować, czy problemy z wykonywaniem zleconej pracy leżą we mnie czy poza mną. Jeśli problem jest we mnie, to czy chodzi o zbyt niską motywację, czy brak mi kwalifikacji lub doświadczenia, a może nie potrafię odpowiednio zarządzać zadaniami i sobą w czasie?
Jeśli jednak problem wynika z tego, że otrzymuję od szefa zbyt dużo obowiązków (lub inni zrzucają na mnie swoje zadania), bo nie potrafię być asertywny/ bo jestem nadobowiązkowy/ bo za bardzo boję się utraty pracy/ bo chcę innym udowodnić, że dam radę itp., to wtedy pomoc psychologa, coacha czy terapeuty będzie polegała na „przepracowaniu” powodów braku asertywności, niskiej samooceny, strachu oraz wypracowaniu lepszych sposób radzenia sobie w relacjach zawodowych i osobistych. Prawda jest taka, że większość szefów nie potrafi oprzeć się pokusie zrzucania na podwładnych tak dużo, jak tylko się da. Jeśli więc nie nauczymy się radzić sobie z nadmierną presją i zarzucaniem obowiązkami, to w kolejnej pracy sytuacja się powtórzy. Szefowie – widząc, że dobrze wywiązujemy się z obowiązków – będą zrzucać na nas następne. I znów dojdziemy do momentu, gdy pomimo naszych kwalifikacji i zaangażowania, nie dajemy sobie rady w pracy…

A może ta praca lub firma nie jest dla mnie?

Przeciążenie pracą może jednak wynikać z tego, że wykonujemy zadania, które nie są zgodne z naszymi naturalnymi predyspozycjami oraz profilem psychologicznym lub pracujemy w firmie, której kultura organizacyjna lub styl zarządzania naszego szefa nie są zgodne z optymalnym dla nas środowiskiem pracy. Mówiąc w uproszczeniu: wykonywanie zadań wymagających liczenia będzie obciążające dla osoby o „humanistycznym umyśle”. Będzie ona musiała włożyć w to dużo więcej czasu, wysiłku oraz będzie bardziej zmęczona po tej pracy niż jeśli dokładnie takie samo obciążenie zadaniami damy komuś o „ścisłym umyśle”.

Analogicznie jest z kulturą organizacyjną. Jeśli ktoś lubi stabilność i przewidywalność, to dawanie sobie rady w pracy pełnej nowych wyzwań i działania na ostatnią chwilę będzie bardzo stresujące i wymagające wysiłku. Zaś osoba potrzebująca dużo spontaniczności i kreatywności, będzie czuła się przeciążona procedurami i koniecznością pracy według utartych schematów.

Jeśli więc widzimy, że wykonując zadania porównywalne do tych, które robią inni, my jesteśmy znacznie bardziej zmęczeni i czujemy się przygnieceni spoczywającymi na nas obowiązkami, prawdopodobnie nie mamy predyspozycji do tej pracy lub źle czujemy się w danej firmie. Pozostając tam będziemy pracować w chronicznym stresie, szybko się zdemotywujemy i będziemy na prostej drodze do wypalenia zawodowego.

Dlatego bardzo ważne jest poznanie swojego profilu osobowości, naszych predyspozycji, silnych i słabych stron oraz preferencji co do rodzaju pracy i jej środowiska. Bardzo pomocne w określeniu tego jest skorzystanie z porad psychologa czy doradcy zawodowego. Pomóc może także coach, który wesprze nas w odkryciu własnych potrzeb i celów.

Anna Daria Nowicka – socjolog, doradca HR,