Wynagrodzenia w sektorze publicznym i prywatnym. Jak wypada porównanie?

Przeczytaj także: Wynagrodzenia w sektorze publicznym i prywatnym 2014

Możemy domniemywać (w raportach GUS nie ma aż tak szczegółowych danych), że w sektorze prywatnym istnieje pewna grupa osób, których wynagrodzenia są dużo wyższe od średniej krajowej. Ich wpływ jest tak duży, że średnie wynagrodzenie dla tej grupy jest większe niż w sektorze publicznym. Jednocześnie co trzecia osoba, która się do niej zalicza, zarabiała nie więcej niż wynosiła średnia w gospodarce narodowej. W sektorze publicznym niższa średnia i trzykrotnie mniejszy wskaźnik osób „pod średnią” wskazuje na bardziej płaską strukturę płac. Innymi słowy, jeśli liczycie Państwo na zarobki w okolicach średniej, dużo łatwiej otrzymać ją w tej grupie zawodów w sektorze publicznym. Jeśli natomiast marzą się Państwu ekstremalnie wysokie (jak na polskie warunki) płace, to czas zacząć piąć się po szczeblach kariery w sektorze prywatnym.

Inaczej sytuacja wyglądała wśród specjalistów oraz techników i innego średniego personelu. Osoby należące do tych grup zawodów nie tylko otrzymywały w 2016 roku wyższe średnie wynagrodzenia w sektorze prywatnym. Również mniejsza ich część zarabiała co najwyżej średnią krajową, w porównaniu do ich kolegów po fachu z sektora publicznego. W przypadku, gdy oba wskaźniki wypadają na korzyść sektora prywatnego, nie możemy wiele powiedzieć o rozkładzie wynagrodzeń w tych grupach. Wiemy na pewno, że ponad połowa specjalistów w obu sektorach zarabiała powyżej 4 346,76 PLN brutto miesięcznie. W przypadku techników było to 32,2% w sektorze publicznym i 41,5% w sektorze prywatnym.

Wynagrodzenia kolejnych 5 wielkich grup zawodów (nr od 4 do 8) wskazują na ich lepszą sytuację w sektorze publicznym. Po pierwsze ich średnie wynagrodzenia były wyższe niż w firmach prywatnych. Po drugie większy niż w sektorze prywatnym odsetek osób zatrudnionych w każdej z tych grup zarabiał powyżej średniej krajowej. Najbardziej skrajną z tego zestawienia jest grupa operatorów i monterów maszyn i urządzeń. Ich średnie wynagrodzenie było o 40% wyższe w sektorze publicznym, a co drugi zarabiał więcej niż 4 346,76 PLN brutto miesięcznie. W sektorze prywatnym była to co piąta osoba z tej grupy.

Jeśli chodzi zaś o pracowników wykonujących prace proste, to z niewielką różnicą „wygrywa” sektor prywatny. Choć ciężko naprawdę powiedzieć, czy różnica rzędu 42 PLN brutto miesięcznie to faktyczny powód do dumy. W obu przypadkach ponad 90% zatrudnionych w zawodach z tej grupy zarabiało mniej niż średnia krajowa. Co więcej ta ostatnia wartość pogorszyła się od 2006 roku w obu sektorach (tabela 6.).

Tabela 6. dodaje do naszych rozważań kontekst historyczny. Z danych w niej zawartych możemy wywnioskować w jaki sposób struktura wynagrodzeń w poszczególnych grupach zawodów „nadążała” za średnim wynagrodzeniem w gospodarce narodowej. Im zmiana w punktach procentowych bardziej na minusie, tym lepiej wiedzie się mniej zarabiającej części danej grupy. Im zmiana większa (na plus), tym wynagrodzenia większego odsetka osób z danej grupy trafiły poniżej średniej.

W sposób szczególny wyróżniają się w tej tabeli grupy 3, 7 i 8. Grupa trzecia, czyli technicy i inny średni personel, zanotowała wzrost wskaźnika w sektorze publicznym aż o 10,4 p.p. Podobnie sytuacja ma się w grupie siódmej, czyli wśród robotników przemysłowych i rzemieślników (9,1 p.p.). Dane te wskazują na stagnację wynagrodzeń w tych zawodach w sektorze publicznym (w sektorze prywatnym wskaźnik tych grup nie uległ specjalnym zmianom). Odwrotnym przypadkiem jest grupa ósma, tj. operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń. W 2006 roku powyżej średniej krajowej zarabiało 38,8% z nich. W 2016 roku było to już 50,6%. W sektorze prywatnym sytuacja była odwrotna. W 2006 roku niemal co czwarty zatrudniony z tej grupy zarabiał powyżej średniej. W 2016 roku był to prawie co piąty pracownik (zmiana o 4,8 p.p.).

Podsumowanie

Jeśli dobrnęli Państwo do końca tego artykułu, to po pierwsze chciałbym bardzo podziękować za uwagę i wytrwałość. Po drugie zapewne dostrzegli już Państwo, dlaczego tak trudno odpowiedzieć na pytanie, który sektor płaci więcej. Możemy jednak wyciągnąć kilka wniosków.

1. W sektorze prywatnym łatwiej znaleźć zatrudnienie. Jest tam po prostu więcej miejsc pracy. W związku z tym relatywna wartość dobrze płatnych posad w sektorze publicznym jest jeszcze wyższa – są one rzadsze.
2. Przeciętnie wynagrodzenia w sektorze publicznym są wyższe niż w prywatnym.Jednak sektor prywatny od lat konsekwentnie goni publiczny i różnica między nimi jest coraz mniejsza.
3. Wysoko wykwalifikowany personel średnio zarabia więcej w sektorze prywatnym. Chodzi tu o pierwsze trzy wielkie grupy zawodów. Choć można tu zwrócić uwagę, że operatorzy i monterzy w sektorze publicznym zarabiają więcej niż technicy w sektorze prywatnym. Niemniej jednak specjaliści i technicy są lepiej wynagradzani w prywatnych przedsiębiorstwach, również w aspekcie strukturalnym.
4. Rozkład wynagrodzeń w sektorze publicznym jest bardziej płaski. Widać to głównie na przykładzie pierwszej wielkiej grupie zawodów. W budżetówce można dość łatwo zarabiać średnią krajową, ale prawdziwie duże pieniądze czają się na najlepszych w sektorze prywatnym.
5. Wzrost wynagrodzeń w sektorze publicznym jest nierównomierny w różnych grupach zawodów. W sektorze prywatnym odsetek osób zarabiających maksymalnie średnią krajową w różnych grupach zawodów zmienia się mniej więcej równomiernie. W sektorze prywatnym pewne grupy z czasem mają się lepiej, a inne gorzej (w odniesieniu do średniej).

Mam nadzieję, że powyższe analizy choć w pewnym stopniu rozjaśniły niuanse dotyczące wynagrodzeń w sektorze publicznym i prywatnym. W ostatnich miesiącach rynek pracy w Polsce uległ (a wręcz ciągle ulega) dużym przeobrażeniom. Z niecierpliwością oczekujemy na kolejne opracowanie GUS, które zaktualizuje trochę już przestarzałe dane z 2016 roku. Niestety, przyjdzie nam na to poczekać jeszcze około 1,5 roku.