Praca sezonowa studenta na wakacjach - jakie umowy, kiedy trzeba płacić składki ZUS?

Przeczytaj także: Kiedy student straci ubezpieczenie zdrowotne?

Najpopularniejsze formy zatrudnienia studentów w wakacje

Niektórzy studenci, oprócz wakacyjnego wypoczynku, planują podjęcie sezonowej pracy. Zatrudnienie może odbywać się na podstawie różnych umów. Ważne jest, aby wiedzieć, w jakich przypadkach odprowadzane są składki na ubezpieczenia społeczne i z jakich świadczeń mogą korzystać oraz kiedy praca studenta nie jest oskładkowana.

Studenci najczęściej pracują na podstawie:

• umowy o pracę,
• umowy zlecenia,
• umowy o dzieło.

Każda z umów różni się pod względem obowiązków ubezpieczeniowych i zakresu ochrony:

• Umowa o pracę – pełna ochrona ubezpieczeniowa.
• Umowa zlecenie – zwolnienie z opłacania składek dla studentów do 26. roku życia (z wyjątkami).
• Umowa o dzieło – brak składek i ochrony ubezpieczeniowej.

Umowa o pracę – pełna ochrona ubezpieczeniowa

Umowa o pracę oznacza, że student podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnym, niezależnie od wieku. Pracodawca w ciągu 7 dni od rozpoczęcia umowy o pracę musi zgłosić nowozatrudnionego pracownika do ZUS.

Co to oznacza w praktyce?

• Pracodawca zgłasza studenta do ZUS w ciągu 7 dni od rozpoczęcia pracy.
• Student objęty jest ubezpieczeniem emerytalnym, rentowym, wypadkowym, chorobowym i zdrowotnym.
• Odprowadzane składki wpływają na przyszłą emeryturę oraz prawo do świadczeń w razie choroby, wypadku czy macierzyństwa.
• Możesz sprawdzić swoje zgłoszenie na koncie PUE ZUS/eZUS – jeśli nie masz konta, warto je założyć.

W skrócie:

• Obowiązkowe składki: emerytalna, rentowa, wypadkowa, chorobowa, zdrowotna.
• Prawo do świadczeń z ZUS.
• Każda odprowadzona składka zwiększa przyszłą emeryturę lub rentę.
• Możliwość kontroli statusu ubezpieczenia przez PUE ZUS/eZUS.

O tym czy zostaliśmy zgłoszeni do ubezpieczeń społecznych i z jakim dniem nastąpiło to zgłoszenie - zawsze możemy sprawdzić na swoim koncie PUE ZUS/eZUS. Jeśli takiego nie posiadamy, warto je założyć. Natomiast dzięki temu, że od naszej pracy odprowadzane są składki, zasilamy już konto w ZUS składkami, a w razie różnych zdarzeń losowych (np. choroba, ciąża, wypadek) możemy starać się o świadczenia z ubezpieczeń społecznych – informuje Beata Kopczyńska, regionalna rzeczniczka prasowa ZUS w województwie śląskim.

Umowa zlecenie – kiedy bez składek, a kiedy z obowiązkiem ubezpieczenia?

W większości praca podejmowana przez studentów ma charakter typowo sezonowego zajęcia i wykonywana jest w ramach umowy zlecenia. Jeżeli student nie ma ukończonych 26 lat to w przypadku takiej umowy nie podlega w ogóle zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. Ale też nie są odprowadzane składki na ubezpieczenia społeczne i w sytuacji np. wypadku, choroby, opieki nad członkiem rodziny nie ma możliwości korzystania ze świadczeń z ubezpieczeń społecznych.

Umowa zlecenie to najczęstsza forma zatrudnienia studentów w wakacje. Jednak nie zawsze oznacza brak składek.

Co to oznacza w praktyce?

• Student do 26. roku życia nie podlega ubezpieczeniom społecznym ani zdrowotnemu – składki nie są odprowadzane.
• Brak prawa do świadczeń z ZUS w razie choroby, wypadku czy opieki nad członkiem rodziny.
• Zwolnienie obowiązuje od momentu immatrykulacji (momentu przyjęcia w poczet studentów) do:
  • skreślenia z listy studentów,
  • złożenia egzaminu dyplomowego,
  • złożenia ostatniego egzaminu na kierunkach lekarskich, lekarsko-dentystycznych lub weterynarii,
  • zaliczenia ostatniej praktyki na farmacji.

Wyjątki od zwolnienia:

• Umowa zlecenie z własnym pracodawcą (z którym masz umowę o pracę) lub wykonywana na jego rzecz – składki są obowiązkowe.
• Przerwa między studiami (np. po licencjacie do rozpoczęcia magisterki) – umowa zlecenie jest oskładkowana, nawet jeśli masz mniej niż 26 lat. Należy poinformować zleceniodawcę o utracie statusu studenta.
• Uczestnicy studiów doktoranckich i podyplomowych nie mają statusu studenta w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniach społecznych.

W skrócie:

• Brak składek dla studentów do 26 lat (z wyjątkami).
• Obowiązek zgłoszenia utraty statusu studenta zleceniodawcy.
• Składki obowiązkowe przy umowie zlecenia z własnym pracodawcą lub w przerwie między studiami.
• Brak prawa do świadczeń z ZUS przy braku składek.

Umowa o dzieło – brak składek i konsekwencje

Umowa o dzieło nie wiąże się z obowiązkiem odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne, niezależnie od wieku czy statusu studenta. Oznacza to, że ten okres jest nieskładkowy, nic nie zapisuje się na naszym koncie ubezpieczeniowym, a w sytuacji różnych zdarzeń losowych – nie przysługują nam świadczenia z ubezpieczenia społecznego.

Natomiast jeśli student, jak i każda inna osoba, wykonuje umowę o dzieło na rzecz firmy, w której pracuje na umowę o pracę, bądź zawrze umowę o dzieło z innym podmiotem niż własny pracodawca, ale wykonuje ją na rzecz swojego pracodawcy, to pracodawca będzie musiał opłacić od umowy o dzieło wszystkie składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne (łącznie ze składkami od wynagrodzenia pracowniczego).

Co to oznacza w praktyce?

• Okres pracy na umowie o dzieło jest nieskładkowy – nie zapisuje się na koncie ubezpieczeniowym.
• Brak prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych w razie choroby, wypadku czy macierzyństwa.
• Wyjątek: jeśli umowa o dzieło jest zawarta z własnym pracodawcą lub wykonywana na jego rzecz, składki są obowiązkowe (jak przy umowie o pracę).

W skrócie:

• Brak składek i ochrony ubezpieczeniowej.
• Okres pracy nie liczy się do emerytury.
• Wyjątek: umowa o dzieło z własnym pracodawcą – obowiązek składek jak przy umowie o pracę.

Najczęściej zadawane pytania studentów dotyczące ubezpieczeń społecznych

Czy muszę zgłaszać pracodawcy zmianę statusu studenta?
Tak, jeśli kończysz studia lub tracisz status studenta, musisz poinformować zleceniodawcę lub pracodawcę.

Co z ubezpieczeniem zdrowotnym podczas przerwy między studiami?
W przerwie między studiami nie masz statusu studenta – umowy zlecenia są oskładkowane, a prawo do ubezpieczenia zdrowotnego zależy od zgłoszenia przez pracodawcę lub rodzica.

Czy uczestnicy studiów doktoranckich i podyplomowych mają status studenta?
Nie, nawet jeśli nie ukończyli 26 lat, nie korzystają ze zwolnienia z opłacania składek.

Praktyczne porady dla studentów podejmujących pracę sezonową

Jak wybrać najkorzystniejszą formę zatrudnienia?

• Przeanalizuj, czy zależy Ci na ochronie ubezpieczeniowej (umowa o pracę), czy na wyższej kwocie netto (umowa zlecenie bez składek).
• Sprawdź, czy Twój status studenta uprawnia do zwolnienia z opłacania składek.

Na co zwrócić uwagę podpisując umowę?

• Upewnij się, jaką umowę podpisujesz i jakie są jej konsekwencje dla ubezpieczeń.
• Sprawdź, czy pracodawca zgłosił Cię do ZUS (konto PUE ZUS/eZUS).
• W razie wątpliwości pytaj w biurze karier uczelni lub na infolinii ZUS.

Gdzie szukać informacji i pomocy?

• Konto PUE ZUS/eZUS.
• Infolinia ZUS.
• Biura karier na uczelniach.

Wakacyjna praca to nie tylko szansa na zarobek, ale również okazja do zdobycia doświadczenia zawodowego. Warto jednak pamiętać, że wybór rodzaju umowy wpływa na zakres ochrony ubezpieczeniowej i prawo do świadczeń. Świadome podejmowanie decyzji oraz znajomość przepisów pozwoli uniknąć nieprzyjemnych niespodzianek i zadbać o swoje bezpieczeństwo także po zakończeniu wakacji.