Asertywna odmowa: jak mówić nie?

Przeczytaj także: Trening asertywności

Podstawą asertywnego zachowania jest nie tylko brak chęci skrzywdzenia drugiego człowieka, ale także umiejętność obrony własnej osoby przed agresywnymi czy manipulacyjnymi postawami innych ludzi. To zdolność do udzielania stanowczej odmowy wobec tych, którzy naruszają nasze terytorium lub są zwyczajnie nachalni.

Umiejąc wypowiadać asertywne, otwarte „nie” zdobywamy szacunek innych, ponieważ pokazujemy postawę stanowczą, bezpośrednią i uczciwą. Znając podstawy takiej odmowy, niwelujemy też ryzyko powstania skrajnych emocji, narastania agresji czy eskalacji zachowań uległych. - Często mówimy „tak”, ponieważ chcemy uniknąć konfrontacji, być elastycznymi i otwartymi na prośby innych osób. Zapominamy jednak, że równie ważne są prawa i oczekiwania otoczenia, jak i nasze własne. Asertywne osoby pamiętają o zasadzie, zgodnie z którą „Ty masz prawo prosić, Ja mam prawo odmówić” – tłumaczy Włodzimierz Rosiński, koordynator szkoleń online z Netakademia.pl.

Jeszcze zanim nauczysz się mówić asertywne „nie”, poznasz trzy podstawowe błędy, które najczęściej popełnia się w czasie próby odmowy. Należą do nich:

1. Stosowanie nieasertywnych zwrotów, jak „Przepraszam, ale”, „muszę”, „nie mogę”
2. Próby obrony swojej osoby poprzez atak słowny na odbiorcę
3. Używanie zbyt wielu argumentów przy tłumaczeniu podstaw odmowy

Asertywna odmowa składa się z trzech elementów. Zaczyna się od wypowiedzenia zdecydowanego „nie”, a następnie przekazania własnej decyzji w sposób jasny i konkretny (np. „nie pożyczę”, „nie przyjadę”). Na końcu należy dodać krótkie, ale prawdziwe uzasadnienie motywu postępowania. Dla przykładu:

„Nie, nie pójdę z tobą do kina, ponieważ mam już plany na wieczór”.

Jeżeli sytuacja tego wymaga, np. odmawiamy osobie, z którą jesteśmy w zależności służbowej, możemy dodatkowo użyć tzw. zmiękczenia. To komunikat podtrzymujący relację, dzięki któremu odmowa może zostać lepiej przyjęta i zaakceptowana przez odbiorcę. Przykładem zmiękczacza jest na przykład zwrot „przykro mi”:

„Nie, nie pójdę z tobą do kina, ponieważ mam już plany na wieczór, przykro mi”.

Jeżeli nasza asertywna odmowa nie odnosi skutku, zatem mamy do czynienia z wyjątkowo nachalną osobą, warto zastosować technikę „zdartej płyty”. Polega ona na każdorazowym powtarzaniu schematu odmowy do momentu zaakceptowania naszej decyzji przez odbiorcę. Przy tej metodzie ważne jest, by każdorazowo zmieniać dobór słów, jednak zachować taki sam sens i uzasadnienie naszej odmowy.

Na koniec pamiętajmy, że cechami charakterystycznymi dla asertywnej odmowy jest stanowczość, czytelność, uczciwość i bezpośredniość. Nie jest to umiejętność wrodzona, a nabyta, której możemy nauczyć się oraz rozwijać każdego dnia. Taka postawa to mniejsze prawdopodobieństwo wystąpienia konfliktów w relacjach zawodowych i osobistych oraz pierwszy krok w kierunku budowania trwałych i konstruktywnych więzi z innymi ludźmi.

Materiał powstał na bazie kursu online z certyfikatem „Asertywność” na